ازن بد آلاینده هوای تهران در ایام گرم تابستان و مضر برای سلامت پوست و چشم
به گزارش لینک وبسایت، رییس بخش پژوهشی ازن و آلودگی هوای مؤسسه ژئوفیزیک دانشگاه تهران از ازن به عنوان آلاینده هوای شهر تهران در ایام گرم سال یاد کرد و اضافه کرد: آلاینده ازن «بد» یا همان ازن سطحی اغلب در ایام تابستانی شرایط آلودگی هوای تهران را حاد می کند. اغلب شاخص آلودگی هوای تهران در تابستان به سبب این آلاینده و آلاینده ذرات معلق ریز، از حد مجاز فراتر می رود.
دکتر علی اکبری بیدختی در گفت و گو با ایسنا، با بیان اینکه در بخش ازن و آلودگی هوای مؤسسه ژئوفیزیک دو پارامتر مهم مربوط به ازن، یکی ازن سطحی(آلاینده بسیار مخرب برای سلامت انسان و گیاهان) و ازن کلی جو پایش و تحلیل می شود، اظهار داشت: محدودسازی گازهایی که در ایجاد ازن سطحی نقش دارند، به عنوان مثال اکسیدهای ازت که بیش از خودرو ها و با کوره ها و گاز آشپزخانه ها به هوا وارد می شوند و گازهای آلی فرار غیر از متان که از خودرو ها خصوصاً خودرو های فرسوده و پمپ بنزین به هوا وارد می شوند، می تواند مقدار تولید آنرا بکاهد.
وی افزود: پایش ازن کلی جو نیز که در بخش پژوهشی ازن و آلودگی هوا (https: //geophysics.ut.ac.ir) از مؤسسه ژئوفیزیک بطور پیوسته به انجام می رسد، می تواند مقادیر پرتوهای فرابنفش خورشیدی را که به سطح زمین می رساند، بطور غیرمستقیم در اختیار قرار دهد. سطح زیاد تابش فرابنفش خورشیدی که به همراه مقادیر کمتر ازن کلی جو هم راه است، می تواند روی سلامت پوست و چشم انسان موثر باشد.
عضو هیئت علمی مؤسسه ژئوفیزیک دانشگاه تهران با اشاره به اینکه ازن یک گاز سه اتمی با بوی تند و اکسیدکننده بسیار قوی است، اضافه کرد: در جو به سبب تابش خورشید و وجود گازهای دیگر همچون خود اکسیژن، اکسیدهای ازت و ترکیبات آلی فرار در دماهای به طور معمول بالاتر از ۲۵ درجه سانتیگراد به وجود می آید.
بیدختی توضیح داد: این گاز در لایه ازن جو که قسمتی از لایه استراتوسفر است، در ارتفاع حدود ۳۰ کیلومتری زمین به مقدار زیادی بر اثر تابش فرابنفش خورشید و پروسه فتوشیمیایی با مولکول های اکسیژن ایجاد می شود.
وی اشاره کرد: ازن در همان لایه جو، بخش دیگری از امواج فرابنفش خورشیدی با طول موج بلندتر را جذب می کند و به اکسیژن تبدیل می شود. در این پروسه «تولید – اضمحلال»، مقدار آن حدودا در لایه ازن ثابت می ماند. بدین سبب لایه ازن با جذب پرتوهای فرابنفش، موجودات زنده زمین را در مقابل تابش فرابنفش خورشیدی محافظت می کند و این ازن به ازن «خوب» مشهور است.
رییس بخش پژوهشی ازن و آلودگی هوای مؤسسه ژئوفیزیک دانشگاه تهران، اضافه کرد: اما ازن در نزدیک سطح زمین نیز در محیط های عمدتا شهری بر اثر پروسه فتوشیمیایی تابش خورشیدی و گازهای اکسید ازت و ترکیبات آلی فرار که عمدتا از وسایل نقلیه منتشر می شوند، ایجاد می شود.
بیدختی اشاره کرد: ازن سطحی یک آلاینده ثانوی که مستقیماً توسط گسیل کننده آلاینده های جوی، وارد جو نمی گردد، است و باتوجه به قدرت اکسیدکننده بالا، خطرناک بوده چون بر روی دستگاه تنفسی موجودات و انسان و اعضاء حساس بدن مثل چشم و نیز برخی گیاهان اثر سوء می گذارد و به ازن «بد» مشهور است.
وی اظهار داشت: البته بر اثر برخی حرکات بزرگ مقیاس جوی، کمی از ازن لایه ازن به سطح زمین نیز سرایت می کند که حدود ۱۰ درصد مقدار سطحی آنرا تشکیل می دهد. مقدار ازن «بد» یا آلاینده ازن در محیط های شهری به طور متوسط به طور معمول از حدود ۱۰ تا ۹۰ بخش در بیلیون تغییر می کند. به عنوان مثال میانگین تابستانه محیط های شهری آن در منطقه خاورمیانه، بطورمثال تهران می تواند حدود ۴۵ بخش در بیلیون باشد؛ مقدار مجاز میانگین ۸ ساعته آن بطور معمول ۷۰ تا ۸۰ بخش در بیلیون است و مقدار این استاندارد در کشورهای مختلف متفاوت می باشد و برخی کشورها حتی ۵۰ این واحد را حد مجاز آن قرار داده اند.
افزایش ازن سطحی (بد) به بالای ۱۲۰ بخش در بیلیون در دمای بیش از ۳۰ درجه سانتی گراد
عضو هیئت علمی مؤسسه ژئوفیزیک دانشگاه تهران توضیح داد: البته گاهی روزها که دما بیش از ۳۰ درجه سانتی گراد و تابش خورشید شدید می باشد (در تابستان) در تهران مقدار آن حتی به بالای ۱۲۰ بخش در بیلیون می رسد (شکل زیر یک نمودار تغییر شبانه روزی ازن سطحی را برای ایستگاه پونک تهران نشان می دهد).
بیدختی افزود: این شرایط وقتی رخ می دهد که غلظت گازهای تولیدکننده ازن در هوا (اکسیدهای ازت و ترکیبات آلی فرار غیر از متان) مناسب باشد. به طور معمول در حالتی که نسبت غلظت کربنی ترکیبات آلی فرار به گازهای اکسید ازت حدود ۸ به یک باشد، بیشترین تولید ازن را به همراه دارد.
وی افزود: آلاینده ازن باتوجه به اینکه در دماهای بیشتر (معمولاً بیش از ۲۰ درجه سانتی گراد) و تابش شدید خورشید (معمولاً بین روز در تابستان) در محیط های شهری رخ می دهد، مقدار میانگین روزانه آن به ویژه وقتی بادهای سطحی نسبتاً کم باشد، در تابستان بیشتر است. شکل زیر نمونه ای از تغییرات فصلی میانگین روزانه آلاینده ازن سطحی را برای ایستگاه پونک تهران نشان میدهد. مقدار آن در ماه های تابستان بیشینه است.
پایش مداوم آلاینده ازن سطحی، توسط ایستگاه های سنجش آلودگی هوا در سطح شهر تهران
رییس بخش پژوهشی ازن و آلودگی هوای مؤسسه ژئوفیزیک دانشگاه تهران، اضافه کرد: اندازه گیری آلاینده ها همچون ازن سطحی، توسط ایستگاه های سنجش آلودگی هوا که در سطح شهر توسط شرکت کنترل کیفیت هوای شهر تهران و سازمان محیط زیست نصب شده اند، مرتب پایش می شود. یکی از آنها در ایستگاه مؤسسه ژئوفیزیک دانشگاه تهران است که ما از داده های آن جهت بررسی این آلاینده و سایر آلاینده های دیگر استفاده می نماییم.
بیدختی اظهار داشت: در مؤسسه ژئوفیزیک دانشگاه تهران، علاوه بر پایش آلاینده های سطحی مثل ازن، ازن کلی جو (در ستون هوای بالای ایستگاه) نیز اندازه گیری می شود.
وی توضیح داد: ازن کلی جو که عمدتا در لایه ازن قرار دارد نیز توسط کارهای انسانی در چند دهه اخیر گرفتار مشکل شده که سپس توسط کشورها با محدود کردن رهاسازی گازهای کلروفلروکربن که عمدتا در یخچال های خانگی استفاده می شود، تا حدی رفع شده است.
عضو هیئت علمی مؤسسه ژئوفیزیک دانشگاه تهران اشاره کرد: در بخش ازن و آلودگی هوای مؤسسه ژئوفیزیک دانشگاه تهران ازن کلی جو نیز ازطریق یک دستگاه طیف سنج تابش خورشیدی معروف به دستگاه دابسون، مرتب اندازه گیری می شود. شکل زیر تصویری از این دستگاه را نشان میدهد. این دستگاه با تحلیل طیفی تابش خورشیدی که از جو عبور می کند و مقدار جذب پرتو فرابنفش خورشیدی را تخمین می زند، مقدار ازن کلی جو را بدست می دهد. مقادیر اندازه گیری شده آن اغلب با مقادیر تخمین زده شده با ماهواره مقایسه می شود که نشان میدهد مقدار ازن کلی جو با تفاوت کمتر از ۳ درصد توسط این دستگاه اندازه گیری می شود.
دستگاه دابسون
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب